Прасторавае размеркаванне і прамысловыя рэсурсы рэгіянальнай папуляцыі гадзюкі звычайнай (Pelias Berus) ў Беларусі
Анатацыя
Звычайная гадзюка (Pelias berus, L. 1758) – адзін з найбольш каштоўных прадстаўнікоў жывёльнага свету Беларусі. Змяіны яд выкарыстоўваецца пры вытворчасці шэрагу эфектыўных лекавых прэпаратаў, якія ўжываюцца пры лячэнні невралгій, артралгій, міалгій, радыкулітаў, артрытаў, міазітаў і перыартрытаў. Беларусь, дзякуючы сваім прыроднакліматычным асаблівасцям (ўмераны клімат, значная плошча лесабалотных угоддзяў, высокая захаванасць прыродных ландшафтаў), вылучаецца значнымі запасамі папуляцыі гэтага віду. Згодна з вынікамі палявых улікаў, выкананых у 2011–2017 гг., сучасная колькасць рэгіянальнай папуляцыі звычайнай гадзюкі ў Беларусі, складае 500–550 тыс. асобін. Найбольш буйная тэрытарыяльная групоўка гадзюкі размешчана ў Брэсцкай вобласці (60,7 тыс. экз.), найменшая – у Магілёўскай (30,2 тыс. экз.) і Мінскай (30,6 тыс. экз.) абласцях. Самая вялiкая папуляцыя сканцэнтравана ў Івацэвіцкім раёне Брэсцкай вобласці (30,6 тыс. экз.). Адрозненні ў колькасці тэрытарыяльных груповак, якія насяляюць розныя адміністрацыйныя раёны краіны, абумоўлены адрозненнямі ў іх агульнай плошчы, плошчы спрыяльных для жыцця месцапражыванняў і шчыльнасці папуляцый. Паказчык шчыльнасці беларускай папуляцыі вар›іруе ад 0,5 да 150 экз./га, сярэдні ўзровень – 15–25 экз./га. У структуры папуляцыі дамінуюць сярэднія па памерах асобіны, даўжыня цела якіх знаходзіцца ў межах 60–75 см. Суадносіны колькасці маладых асобін, самцоў і самак складае 30, 33 і 37 % адпаведна. Палавы баланс скошаны ў бок нязначнага дамінавання самак (суадносіны самцы:самкі 1:1,1). Прыводзяцца рэкамендацыі па рацыянальным выкарыстанні біялагічных рэсурсаў каштоўнага гатунку.
Аб аўтары
С. М. Драбянкоў
Навукова-практычны цэнтр Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі па біярэсурсам, Мінск
Беларусь
Беларусь
Спіс літаратуры
1. Даревский, И.С. Методы изучения рептилий в заповедниках / И.С. Даревский // Амфибии и рептилии заповедных территорий. М., 1987. – С. 25–32.
2. Динесман, Л.Г. Методы количественного учета амфибий и рептилий / Л.Г. Динесман, М.Л. Калецкая // Методы учета численности и географического распределения наземных позвоночных. – М., 1957. – С. 329–341.
3. Дробенков, С.М. Оценка численности гадюки обыкновенной в естественных и антропогенных ландшафтах Белоруссии / С.М. Дробенков // Всесоюз. совещ. по проблеме кадастра и учета животного мира. – 1989. – Т. 3. – С. 270–271.
4. Божанский, А.Т. Биология, охрана и рациональное использование обыкновенной и кавказской гадюк : автореф. дис ... канд. биол. наук : 03.00.08 / А.Т. Божанский ; АН СССР. – М., 1986. – 21 с.
5. Дробенков, С.М. Влияние селективного отлова на популяционную динамику гадюки обыкновенной (Vipera berus L.) / С.М. Дробенков // Проблемы изучения, сохранения и использования биологического разнообразия животного мира: тез. докл. 7-й зоологич. конф. – М., 1994. – С. 325–327.
6. Дробенков, С.М. Перспективы и научные задачи практического использования гадюки обыкновенной (Vipera berus) в Беларуси / С.М. Дробенков // Современные экологические проблемы устойчивого развития Полесского региона и сопредельных территорий : наука, образование, культура : Материалы IV Междунар. науч.-практ. конф. – М., 2009. – С. 114–115.
7. Дробенков, С.М. Современное состояние и перспективы использования биологических ресурсов гадюки обыкновенной (Pelias berus) в Беларуси / С.М. Дробенков // Проблемы сохранения биологического разнообразия и использования биологических ресурсов : материалы III Междунар. науч.4практ. конф. – М., 2015. – Ч. 2. – С. 113–115.
8. Дробенков, С.М. Численность и промысловые ресурсы региональной популяции обыкновенной гадюки (Pelias berus) в Беларуси / С.М. Дробенков // Результаты выполнения ГНТП «Разработка и освоение инновационных технологий рационального использования природных ресурсов и повышения качества окружающей среды, 2011–2015 гг. – Минск, 2016. – С. 16–20.
9. Пикулик, М.М. Охрана и рациональное использование гадюки обыкновенной в Белоруссии / М.М. Пикулик, С.В. Косов: Информ. листок БелНИИНТИ. № 185-1986. – Минск, 1986. – 3 с.
10. Бакиев, А.Г. Проблема рационального использования гадюковых змей в России : регламентация размернополового состава отлавливаемых для серпентариев обыкновенных гадюк / А.Г. Бакиев, А.Г. Маленев // Новое в экологии и безопасности жизнедеятельности : 4-я Всерос. науч.-практ. конф. – 1999. – Т. 3. – С. 304.
11. Челинцев, Н.Г. Методы учета животных на маршрутах / Н.Г. Челинцев // Экологические особенности охраны животного мира. – М., 1985. – С. 74–81.
12. Юркевич, И.Д. Растительность Белоруссии, ее картографирование и охрана / И.Д. Юркевич, Д.С. Голод, В.С. Адерихо. – Минск : Наука и техника, – 1979. – 352 с.
13. Бахарев, В.А. Эколого-фаунистический анализ пресмыкающихся Белоруссии : автореф. дис ... канд. биол. наук : 03.00.08 / В.А. Бахарев ; АН БССР. – Минск, 1982. – 21 с.
14. Дробенков, С.М. Распределение и численность обыкновенной гадюки (Vipera berus) в некоторых регионах Гомельской и Минской областей Беларуси / С.М. Дробенков // Проблемы сохранения биологического разнообразия и использования биологических ресурсов: материалы II Междунар. науч.-практ. конф. – М., 2012. – С. 94–95.
15. Змеи Волжско-Камского края / А.Г. Бакиев [и др.]. – Самара : Изд-во Самар. науч. центра РАН, – 2004. – 192 с.
16. Банников, А.Г. Определитель земноводных и пресмыкающихся фауны СССР / А.Г. Банников, И.С. Даревский, В.Г. Ищенко. – М. : Просвещение, – 1977. – 450 с.
17. Макеев, В.М. Охрана ядовитых змей в СССР и перспективы рационального использования их запасов / В.М. Макеев // Вопросы герпетологии : 5-я Всесоюз. герпетологич. конф. – М., 1981. – С. 86–87.
18. Орлов, Б.Н. Ядовитые животные и растения СССР / Б.Н. Орлов, Д.Б. Гелашвили, А.К. Ибрагимов. – М. : Высш. шк., 1990. – 272 с.
##reviewer.review.form##
Для цытавання:
Драбянкоў С.М. Прасторавае размеркаванне і прамысловыя рэсурсы рэгіянальнай папуляцыі гадзюкі звычайнай (Pelias Berus) ў Беларусі. Прыродныя рэсурсы. 2018;(1):72-80.
For citation:
Drobiankov S.M. Spatial distribution and commercial resources of regional population the common adder (Pelias Berus) in Belarus. Natural resources. 2018;(1):72-80. (In Russ.)
Праглядаў: 277
Паслаць артыкул па эл. пошце 