Сутачны ход канцэнтрацый забруджваючых рэчываў у атмасферным паветры гарадоў Беларусі
Анатацыя
Антрапагеннае забруджванне гарадскога паветра з’яўляецца сур’ёзнай праблемай для многіх краін. Безумоўна,галоўнай роляй у прадухіленні забруджвання атмасферы з’яўляецца скарачэнне шкодных выкідаў. Аднак немалаважны ўплыў на ўтрыманне забруджвальных рэчываў у гарадскім паветры аказваюць таксама і метэаралагічныя ўмовы. Гэта ў першую чаргу вецер, які спрыяе вынасу забруджванняў ад іх крыніц, і вертыкальная ўстойлівасць атмасферы, якая вызначае эфектыўнасць перамешвання атмасферы ў вертыкальным кірунку, які спрыяе памяншэнню канцэнтрацый забруджванняў у прыземным слоі.
З выкарыстаннем дадзеных маніторынгу Гідраметэацэнтра выяўлены істотныя асаблівасці ўплыву метэаўмоў на якасць паветра ў гарадах Беларусі. Устаноўлена, што на працягу сутак найбольшыя канцэнтрацыі забруджвальных рэчываў часцей за ўсё рэгіструюцца ў ранішні і вячэрні час і значна радзей днём. Ранішняе павышэнне не залежыць ад сезону і адбываецца ў адзін і той жа час, а вячэрні пік частаты павышаных канцэнтрацый рухаецца на больш позні час сутак пры пераходзе ад зімы да лета.
Сутачны ход вертыкальнай устойлівасці атмасферы над гарадамі Беларусі паказвае ў сярэднім неістотныя адрозненні па ўсёй тэрыторыі краіны: устойлівасць паўсюдна максімальная ў начны час, мінімальная – пасляпаўдзённы і паступова павялічваецца ад лета да зімы. Сутачны ход кліматычнай нормы хуткасці ветру праяўляе асаблівасці, падобныя да паводзін максімумаў канцэнтрацый забруджвальных рэчываў: увечары зніжэнне хуткасці ветру таксама рухаецца па часе сутак у залежнасці ад сезону, а ранішняе павышэнне – пастаяннае ў часе і не залежыць ад сезону.
Аднак вызначальны ўплыў на з’яўленне ранішняга і вячэрняга максімумаў забруджвання гарадскога паветра аказвае інтэнсіфікацыя руху транспарту ў светлыя часы сутак. Метэаралагічныя фактары нясуць істотную ролю ў фарміраванні гэтых максімумаў, але усё ж не галоўную.
З выкарыстаннем дадзеных маніторынгу Гідраметэацэнтра выяўлены істотныя асаблівасці ўплыву метэаўмоў на якасць паветра ў гарадах Беларусі. Устаноўлена, што на працягу сутак найбольшыя канцэнтрацыі забруджвальных рэчываў часцей за ўсё рэгіструюцца ў ранішні і вячэрні час і значна радзей днём. Ранішняе павышэнне не залежыць ад сезону і адбываецца ў адзін і той жа час, а вячэрні пік частаты павышаных канцэнтрацый рухаецца на больш позні час сутак пры пераходзе ад зімы да лета.
Сутачны ход вертыкальнай устойлівасці атмасферы над гарадамі Беларусі паказвае ў сярэднім неістотныя адрозненні па ўсёй тэрыторыі краіны: устойлівасць паўсюдна максімальная ў начны час, мінімальная – пасляпаўдзённы і паступова павялічваецца ад лета да зімы. Сутачны ход кліматычнай нормы хуткасці ветру праяўляе асаблівасці, падобныя да паводзін максімумаў канцэнтрацый забруджвальных рэчываў: увечары зніжэнне хуткасці ветру таксама рухаецца па часе сутак у залежнасці ад сезону, а ранішняе павышэнне – пастаяннае ў часе і не залежыць ад сезону.
Аднак вызначальны ўплыў на з’яўленне ранішняга і вячэрняга максімумаў забруджвання гарадскога паветра аказвае інтэнсіфікацыя руху транспарту ў светлыя часы сутак. Метэаралагічныя фактары нясуць істотную ролю ў фарміраванні гэтых максімумаў, але усё ж не галоўную.
Аб аўтарах
В. У. Бажкова
Нацыянальны навукова-даследчы цэнтр маніторынгу азонасферы БДУ, Мінск
Беларусь
Беларусь
Л. М. Балацько
Нацыянальны навукова-даследчы цэнтр маніторынгу азонасферы БДУ, Мінск
Беларусь
Беларусь
Р. М. Бурак
Рэспубліканскі цэнтр па гідраметэаралогіі, кантролю радыеактыўнага забруджвання і маніторынгу навакольнага асяроддзя, Мінск
Беларусь
Беларусь
Б. Б. Казярук
Рэспубліканскі цэнтр па гідраметэаралогіі, кантролю радыеактыўнага забруджвання і маніторынгу навакольнага асяроддзя, Мінск
Беларусь
Беларусь
А. М. Людчык
Нацыянальны навукова-даследчы цэнтр маніторынгу азонасферы БДУ, Мінск
Беларусь
Беларусь
А. А. Мельнік
Рэспубліканскі цэнтр па гідраметэаралогіі, кантролю радыеактыўнага забруджвання і маніторынгу навакольнага асяроддзя, Мінск
Беларусь
Беларусь
Спіс літаратуры
1. Air quality in cities / P.J. Sturm – New York, Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 2003. – P. 31–50.
2. Almbauer, R.A. Analysis of the daily variations of wintertime air pollution concentrations in the city of Graz, Austria / R.A. Almbauer [et al.] // Environmental Monitoring and Assessment. – 2000. – Vol. 65. – P. 79–87.
3. Bronnimann, St. Weekend-weekday differences of near-surface ozone concentrations in Switzerland for different metetorological conditions / St. Bronnimann, Urs Neu //Atmospheric Environment. – 1997. – Vol. 31, N 8. – P. 1127–1135.
4. Chen, W. Diurnal, weekly and monthly spatial variations of air pollutants and air quality of Beijing / W. Chen, H. Zhao // Atmospheric Environment. – 2015. – Vol. 119. – P. 21–34.
5. Finardi, S. Systematic analysis of meteorological conditions causing severe urban air pollution episodes in the Central Po valley / S. Finardi, U. Pellegrini // Proceedings of the 9th Int. conf. on harmonization within atmospheric dispersion modeling for regulatory purposes. – June 1 – 4, 2004. – Garmisch-Partenkirchen, Germany. – P. 250–254.
6. Mixing layer height as an indicator for urban air quality? / A. Gei [et al.] // Atmospheric Measurement Techniques. – 2017. – Vol. 10. – P. 2969–2988.
7. Variations of traffic related air pollution on different time scales in Szeged, Hungary and Freiburg, Germany / L. Makra [et al.] // Physics and Chemistry of the Earth. – 2010. – Vol. 35. – P. 85–94.
8. Influences of meteorological parameters and mixing layer height upon air pollutant concentrations in urban area / K. Schäfer [et al.] // Proceedings of the 9th international conference on air quality science and application. – 24–28 March 2014. – Garmisch-Partenkirchen, Germany. – P. 140.
9. Verma, S. S. / Effect of Meteorological Conditions on Air Pollution of Surat City / S.S. Verma, B. Desai // J. Int. Environmental Application & Science. – 2008. – Vol. 3. – P. 358 –367.
10. Kурс метеорологии / под ред. проф. П.Н. Тверского. – Л.: Гидрометеоиздат, 1951. – 888 с.
11. Jacob D. J. Introduction to atmospheric chemistry / D.J. Jacob – Princeton, NJ, Princeton University Press, 1999. – P. 267.
12. Meteorological and urban landscape factors on severe air pollution in Beijing / L. Han [et al.] // Journal of the Air & Waste Management Association – 2015. – Vol. 65. – P. 782–787.
13. Выявление источников загрязнения атмосферы на основе данных мониторинга и обратных траекторий / В.П. Кабашников [и др.] // Природные ресурсы. – 2011. – №1. – С. 97–106.
14. Антропогенное загрязнение воздуха и приземный озон в городах Беларуси / В.В. Божкова [и др.] // Природные ресурсы. – 2018. – №1. – С. 46–55.
15. Руководящие принципы национальных инвентаризаций парниковых газов МГЭИК / К. Рипдал [и др.]. – Япония, ИГЕС, 2006. – 333 с.
16. Metoffice. – http://www.metoffice.gov.uk. – Дата доступа: 13.08.2017.
17. Людчик, А.М. Региональные особенности климата Беларуси и их изменение в последние десятилетия. I: температура и скорость ветра / А.М. Людчик, В.И. Покаташкин, В.Я. Венчиков // Природные ресурсы. – 2017. – №1. – С. 85–92.
##reviewer.review.form##
Для цытавання:
Бажкова В.У., Балацько Л.М., Бурак Р.М., Казярук Б.Б., Людчык А.М., Мельнік А.А. Сутачны ход канцэнтрацый забруджваючых рэчываў у атмасферным паветры гарадоў Беларусі. Прыродныя рэсурсы. 2018;(2):79-87.
For citation:
Bozhkova V.V., Bolotsko L.M., Burak R.N., Kozeruk B.B., Liudchik A.M., Melnik H.A. The diurnal variation of the concentration of anthropogenic air pollution in the cities of Belarus. Natural resources. 2018;(2):79-87. (In Russ.)
Праглядаў: 225
Паслаць артыкул па эл. пошце 