Ацэнкі сучасных змен біякліматычных параметраў глебава-раслінага покрыва Гомельскай вобласці

Прадстаўлены актуальныя ацэнкі сучасных і прагнозы будучых змен клімату Гомельскай вобл. Беларусі. На аснове даных дыстанцыйнага зандзіравання Зямлі прааналізаваны трэнды змен біякліматычных параметраў розных тыпаў земляў (вегетацыйны і водны індэксы, амплітуда сутачнага хода тэмпературы, сумарнае выпарэнне і яго састаўляючыя) у межах Гомельскай вобл. за перыяд 2000–2023 гг. Паказана, што статыстычна пэўным (p < 0,05) адмоўным трэндам спектральнага воднага індэкса, які характарызуе колькасць вады ў глебе і тканках раслін, ахоплена звыш 40 % ворных зямель Гомельскай вобл. Прыкладна на 20 % ворных земель вобласці адзначаюцца статыстычна пэўныя тэндэнцыі зніжэння транспірацыі раслін і росту выпарэння з глебы. Траціна ворных зямель вобласці схільна да ўзмацнення сутачных хістанняў тэмператур (каэфіцыент трэнду да 0,3 °С/год). У супрацьлегласць гэтаму на землях вобласці са статыстычна пэўным ростам вегетацыйнага індэкса адзначаюцца зніжэнне выпарэння з паверхні глебы, рост траспірацыі расліннасці і скарачэнне сутачных хістанняў тэмпературы, што сведчыць пра перспектыўнасць укаранення метадаў агралесаводства для паляпшэння біякліматычных паказчыкаў ворных зямель на поўдні Беларусі.

1. Лысенко, С. А. Особенности современного изменения климата в Республике Беларусь / С. А. Лысенко, И. В. Буяков // Фундам. и приклад. климатология. – 2020. – № 3. – C. 22–41.

2. Логинов, В. Ф. Изменение климата Беларуси: причины, последствия, возможности регулирования / В. Ф. Логинов, С. А. Лысенко, В. И. Мельник. – 2-е изд. – Минск: Энциклопедикс, 2020. – 264 с.

3. Шкляр, А. Х. Климатические ресурсы Белоруссии и их использование в сельском хозяйстве / А. Х. Шкляр. – Минск: Выш. шк., 1973. – 430 с.

4. Изменения климата Беларуси и их последствия / В. Ф. Логинов [и др.]. – Минск: Тонпик, 2003. – 330 с.

5. Шебеко, В. Ф. Влияние осушительных мероприятий на водный режим территорий / В. Ф. Шебеко. – Минск: Ураджай, 1983. – 200 с.

6. Признаки аридизации климата и их экосистемные проявления на территории Беларуси / В. Ф. Логинов [и др.] // Изв. РАН. Сер. геогр. – 2021. – Т. 85, № 4. – С. 515–527.

7. Лысенко, С. А. Климатообусловленные изменения биопродуктивности наземных экосистем Беларуси / С. А. Лысенко // Исслед. Земли из космоса. – 2019. – № 6. – С. 77–88.

8. Лысенко, С. А. Влияние изменений климата на биопродуктивность наземных экосистем в Белорусско-Украинском Полесье / С. А. Лысенко, В. Ф. Логинов, П. О. Зайко // Метеорология и гидрология. – 2022. – Т. 47, № 1. – С. 59–71.

9. Лысенко, С. А. Сеточный архив метеорологических данных Республики Беларусь и возможности его применения для исследования пространственно-временных особенностей изменений климата / С. А. Лысенко, В. Д. Чернышев, В. В. Коляда // Природопользование. – 2019. – № 1. – С.17–27.

10. FAO Irrigation and Drainage Paper No. 56. Crop evapotranspiration (guidelines for computing crop water requirements) / R. Allen [et al.]. – Rome: FAO, 1998. – 333 p.

11. Biophysical applications of satellite remote sensing / J. M. Hanes [et al.]. – Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, 2014. – 230 p.

12. PML_V2 0.1.7: Coupled evapotranspiration and gross primary product [Electronic resource]. – Available at: https://developers.google.com/earthengine/datasets/catalog/CAS_IGSNRR_PML_V2_v017(accessed 1 December 2021).

13. Penman, H. L. Natural evaporation from open water, bare soil and grass / H. L. Penman // Proc. R. Soc. London, Ser. A. – 1948. – Vol. 193. – Р. 120–145.

14. Monteith, J. Evaporation and environment / J. Monteith // 19th Symposia of the Soc. for Experimental Biol. – 1965. – Vol. 19. – P. 205–234.

15. A simple surface conductance model to estimate regional evaporation using MODIS leaf area index and the Penman- Monteith equation / R. Leuning [et al.] // Water Resour. Res. – 2008. – Vol. 44. – W10419. https://doi.org/10.1029/2007WR006562

16. Multi-decadal trends in global terrestrial evapotranspiration and its components / Y. Q. Zhang [et al.] // Sci. Reports. – 2016. – Vol. 6. – P. 19124. https://doi.org/10.1038/srep19124

17. Use of satellite leaf area index estimating evapotranspiration and gross assimilation for Australian ecosystems / R. Gan [et al.] // Ecohydrology. – 2018. – Vol. 11. – e1974. https://doi.org/10.1002/eco.1974

18. Coupled estimation of 500-m and 8-day resolution global evapotranspiration and gross primary production in 2002–2017 / Y. Zhang [et al.] // Remote Sensi. Envir. – 2019. – Vol. 222. – P. 165–182.

19. Gilbert, R. O. Statistical Methods for Environmental Pollution Monitoring / R. O. Gilbert. – New York: Wiley, 1987. – 336 p.

20. Лысенко, С. А. Прямые и обратные связи между температурой подстилающей поверхности и листовым индексом на территории Беларуси в летний период / С. А. Лысенко // Исслед. Земли из космоса. – 2023. – № 1. – С. 1–16.