Уплыў надвор'я вегетацыйнага перыяду на накапленне фенольных злучэнняў у пладах новых інтрадуцыраваных сартоў буякоў высакарослых (Vaccinium corymbosum L.) ва ўмовах Беларусі

Прыведзены вынікі параўнальнага даследавання ў паўднёвай агракліматычнай зоне Беларусі ў кантрастных па гідратэрмічнаму рэжыму сезонах 2021 і 2022 гг. назапашвання асноўных груп біяфлаваноідаў і дубільных рэчываў у пладах шасці новых інтрадуцыраваных сартоў буякоў высакарослых розных тэрмінаў выспявання – раннеспелых Chanticleer, Hannah’s Choice, сярэднеспелых Bluegold, Harrison і познаспелых Aurora, Rubel, а таксама адпаведных групам спеласці раяніраваных сартоў Weymouth, Bluecrop і Elliott, якія паказалі істотную залежнасць межсезонных адрозненняў у ўтрыманні паказаных злучэнняў ад тэрмінаў выспявання пладоў. Паніжаны і вельмі нераўнамерны тэмпературны фон пры вострым дэфіцыце вільгаці ў чэрвені і жніўні 2022 г. спрыяў актывізацыі назапашвання антацыянавых пігментаў толькі ў раннеспелых сартах буякоў, што пры адсутнасці ўплыву на ўтрыманне катэхінаў і флаванолаў абумоўлівала павелічэнне выхаду біяфлаваноідаў, тады як у таксонаў з больш познімі тэрмінамі выспявання пладоў выяўлена значнае паслабленне біясінтэзу ўсіх кампанентаў Р-вітаміннага комплексу, якое прыводзіць да зніжэння іх агульнай колькасці на 7–22 % у параўнанні з папярэднім сезонам, больш спрыяльным па гідратэрмічным рэжыме. Пры гэтым у раннеспелых сартах буякоў і раней даследаванага бружмелю сіняга выяўлена выразнае падабенства ў абагачэнні антацыянавага комплексу пладоў, вызванае блізкасцю тэрмінаў іх выспявання і звязанае ў адным выпадку з актывацыяй біясінтэзу лейкаантацытаў, а ў другім – уласна антацыянаў. У пладах раннеспелых і познаспелых сартоў буякоў устаноўлены аднолькавы характар неадназначнага выяўлення межсезонных адрозненняў у саставе дубільных рэчываў, абумоўленых генатыпам раслін, на фоне ўзмацнення назапашвання дадзеных злучэнняў у параўнанні з папярэднім сезонам у сярэднеспелых сартах, найбольш значнага ў сорта Harrison. У таксананамічным радзе буякоў сярэднеспелы сорт Bluegold характарызаваўся найменьшымі выяўленымі межсезоннымі адрозненнямі ў колькасці ў пладах фенольных злучэнняў, якія паказваюць на найбольшую яго ўстойлівасць да ўздзеяння абіятычных фактараў.

1. Карабанов, И. А. Флавоноиды в мире растений. / И. А. Карабанов. – Минск: Ураджай, 1981. – 80 с.

2. Шмерко, Е. П. Лечение и профилактика растительными средствами / Е. П. Шмерко, И. Ф. Мазан. – Баку: Азербайджан, 1992. – 316 с.

3. Ballington, J. R. The deerberry [Vaccinium stamineym L.] Vaccinium section Polycodium (Raf.) Sleumer / J. R. Ballington: A potential new small fruit crop: [Pap] 7th N. Amer. Blueberry Res. Extens. Work. Conf., Beltsville, Md, July 5–8, 1994. Pt 1. // J. Small Fruit and Viticult. – 1995. – Vol. 3, № 2–3. – P. 21–28.

4. Haffner, K. Qualität – seigenshaften von Kulturheidelbeersorten Vaccinium corymbosum L. / K. Haffner, S. Vestrheim, K. Gronnerod // Erwerbs – Obstbau. – 1998. – Bd. 40, № 4. – S. 112–116.

5. Влияние погодных условий вегетационного периода на биохимический состав плодов шиповника и калины обыкновенной при интродукции в Беларусь / Ж. А. Рупасова [и др.] // Плодоводство. – 2013. – Т. 25, № 1. – С. 309–325.

6. Межсезонные различия биохимического состава плодов рябины обыкновенной (Sorbus aucuparia L.) при интродукции в Беларусь / Ж. А. Рупасова [и др.] // Плодоводство. – 2016. – Т. 28, № 1. – С. 227–236.

7. Сравнительная оценка влияния биотического и абиотических факторов на биохимический состав плодов интродуцированных в Беларуси видов сем. Ericaceae / Ж. А. Рупасова [и др.] // Докл. Нац. акад. наук Беларуси. – 2011. – Т. 55, № 1. – С. 81–85.

8. Формирование биохимического состава плодов видов семейства Ericaceae (Вересковые) при интродукции в условиях Беларуси / Ж. А. Рупасова [и др.]; под ред. акад. В. И. Парфенова. – Минск: Беларуская навука, 2011. – 307 с.

9. Влияние метеорологических факторов на изменчивость количественных характеристик биохимического состава плодов голубики при внесении удобрений на севере Беларуси / Ж. А. Рупасова [и др.] // Плодоводство. – 2019. – Т. 31, № 1. – С. 188–199

10. Влияние метеорологических факторов на изменчивость биохимического состава плодов интродуцированных видов семейств Ericaceae и Actinidiaceae в условиях Беларуси / Ж. А. Рупасова [и др.] // Вес. Нац. aкад. навук Беларусі. Сер. біял. навук. – Т. 65, № 1. – С. 59–70.

11. Влияние абиотических факторов на антиоксидантную и ферментативную активность плодов голубики на выработанном торфянике низинного типа / Ж. А. Рупасова [и др.] // Вестн. Фонда фундам. исслед. – 2020.– № 4 (94). – С. 15–28.

12. Swain, T. The phenolic constituents of Prunus Domenstica. 1. The quantitative analysis of phenolic constituents / T. Swain, W. Hillis // J.Sci. Food Agric. – 1959. – Vol. 10, № 1. – P. 63–68.

13. Скорикова, Ю. Г. Методика определения антоцианов в плодах и ягодах / Ю. Г. Скорикова, Э. А. Шафтан // Труды 3-го Всесоюзного семинара по биологически активным (лечебным) веществам плодов и ягод. – Свердловск: [б. и.], 1968. – С. 451–461.

14. Методика определения антоцианов в плодах аронии черноплодной / В. Ю. Андреев [и др.] // Фармация. – 2013. – № 3. – С. 19–21.

15. Методы биохимического исследования растений / под ред. А. И. Ермакова. – 3-е изд., перераб. и доп. – Л.: Агропромиздат. Ленингр. отд-ние,1987. – 430 с.

16. Определение содержания дубильных веществ в лекарственном растительном сырье. Общие методы анализа // Государственная фармакопея Союза Советских Социалистических Республик. – М.: Медицина, 1987. – С. 286–287.

17. Голубика высокорослая. Оценка адаптационного потенциала при интродукции в условиях Беларуси / Ж. А. Рупасова [и др.]; под ред. В. И. Парфенова. – Минск: Беларуская наука, 2007 – 442 с.

18. Возделывание жимолости и голубики на рекультивируемых торфяниках низинного типа с использованием органических удобрений и микроэлементного стимулятора Наноплант / Ж. А. Рупасова [и др.]. – Минск: Беларуская навука, 2021. – 229 с.

19. Биохимический состав плодов интродуцированных сортов голубики высокорослой (Vaccinium corymbosum L.) в условиях южной агроклиматической зоны Беларуси / Ж. А. Рупасова [и др.] // Ботаника: сб. науч. тр. / Ин-т эксперим. ботаники НАН Беларуси. – Минск: Колорград, 2022. – Вып 51. – С. 202–211.