Палімерныя адходы, якія патэнцыяльна ўтрымліваюць браміраваныя антыпірэны: аб’ёмы ўтварэння, тэрытарыяльнае размеркаванне, другасная перапрацоўка ў Беларусі
Анатацыя
Палімерныя адходы электроннага і электратэхнічнага абсталявання (ЭЭА), з’яўляючыся каштоўным другасным рэсурсам, патрабуюць асаблівага падыходу да звароту ў сувязі з магчымасцю ўтрымання ў іх браміраваных антыпірэнаў, уключаючы полібромдыфенілавыя эфіры (ПБДЭ). ПБДЭ адносяцца да стойкіх арганічных забруджвальнікаў (САЗ) і, у адпаведнасці з міжнароднымі абавязкамі, прынятымі на Стакгольмскай канвенцыі аб САЗ, неабходна выяўленне забруджаных адходаў і прадухіленне іх паўторнага выкарыстання. Прыведзены вынікі ацэнкі аб’ёмаў утварэння палімерных адходаў ЭЭА на тэрыторыі Беларусі з улікам тыпаў абсталявання, якое выкарыстоўваецца гарадскім і сельскім насельніцтвам. Агульны аб’ём утварэння палімерных адходаў ЭЭА па стане на 2018 г. ацэньваецца ў 9,3 тыс. т, з якіх прыкладна 2,3 тыс. т могуць утрымліваць ПБДЭ. Паказана, што каля 25 % агульнага іх аб’ёму прыпадае на долю г. Мінска, 25 % – на долю буйных гарадоў. На большай частцы тэрыторыі Беларусі (у 67 % адміністрацыйных раёнаў) аб’ёмы ўтварэння адносна невялікія і знаходзяцца ў дыяпазоне ад 10 да 50 т; іх уклад складае 18,3 %. Устаноўлена, што другаснай перапрацоўкай ахоплена ў сярэднім 23 % утвораных адходаў пластыку ЭЭА з дыяпазонам па адміністрацыйных абласцях ад 10 % (у Гродзенскай) да 31 % (у Гомельскай). Неабходна нарматыўнае тэхнічнае забеспячэнне рэгулявання абыходжання з палімернымі адходамі ЭЭА для прадухілення цыркуляцыі небяспечных рэчываў з прычыны іх паўторнага выкарыстання.
Аб аўтарах
У. Д. ЧарнюкБеларусь
Т. I. Кухарчык
Беларусь
Спіс літаратуры
1. Tapping the economic value of e-waste [Electronic resource]: Joseph Lauren, James Pennington, China Daily / World Economic Forum Op-Ed, 2018. – Mode of access: http://europe.chinadaily.com.cn/a/201810/29/WS5bd64e5aa310eff3032850ac.html. – Data of access: 05.03.2020.
2. Connecting to New Opportunities Through Connected Devices [Electronic resource]: Press release, 2017. – Mode of access: www.software.org/press-release/connecting-to-new-opportunities-through-connected-devices. – Data of access: 09.03.2020.
3. The Global E-waste Monitor 2017 / C.P. Baldé [et al.]. – UNU, ITU, ISWA, 2017. – 116 p.
4. Global Material Resources Outlook to 2060 [Electronic resource]: OECD, 2018. – Mode of access: www.oecd.org/environment/waste/highlightsglobal-material-resources-outlook-to-2060.pdf. – Data of access: 10.03.2020.
5. Li, Y. Recycling of PBDEs Containing Plastics from Waste Electrical and Electronic Equipment (WEEE): A Review / Y. Li, J. Li, L. Wang. – ICEBE : IEEE 10th International Conference on e-Business Engineering, 2013. – P. 407–412.
6. Screening for halogenated flame retardants in European consumer products, building materials and wastes / Š. Vojta [et al.] // Chemosphere. – 2017. – Vol. 168. – P. 457–466.
7. Towards a generic procedure for the detection of relevant contaminants from waste electric and electronic equipment (WEEE) in plastic food-contact materials: a review and selection of key parameters / F. Puype [et al.] // Food Additives & Contaminants: Part A. – Vol. 34, iss. 10. – P. 1767–1783.
8. Toxic LOOPHOLE: Recycling Hazardous Waste into New Products [Electronic resource]: J. Straková, J. DiGangi, Génon K. Jensen / IPEN, Arnika, HEAL, 2018. – Mode of access: https://ipen.org/sites/default/files/documents/TL_brochure_web_final.pdf. – Data of access: 10.03.2020.
9. Stockholm Convention On Persistent Organic Pollutants (Pops). Texts And Annexes [Electronic resource]: Revised In 2017. – Mode of access: http://chm.pops.int/TheConvention/Overview/TextoftheConvention/tabid/2232/Default.aspx. – Data of access: 12.03.2020.
10. ECHA, 2012. Proposal for Identification of a PBT/vPvB Substance. Bis(pentabromophenyl) ether (decabromodiphenyl ether; decaBDE). Annex XV dossier Submitted by the United Kingdom, European Chemicals Agency, 2012 [Electronic resource]. – Mode of access: http://echa.europa.eu/documents/10162/13638/SVHC_AXVREP_pub_EC_214_604_9_decabromodiphenylether_en.pdf – Data of access: 13.03.2020.
11. ECHA, 2014. Multiple Framework Contract with re-opening of competition for scientific services for ECHA. Support to an annex XV dossier on bis-(pentabromophenyl) ether (decaBDE). Final report. European Chemicals Agency, 2014 [Electronic resource]. – Mode of access: https://echa.europa.eu/documents/10162/13641/annex_xvi_consultant_report_decabde_en.pdf. – Date of access: 25.05.2017.
12. Strååt och, M. Decabromodiphenyl ether and other flame retardants in plastic waste destined for recycling / M. Strååt och, C. Nilsson. – Swerea IVF: Project Report. M-973, 2018. – 29 p.
13. GUIDANCE on best available techniques and best environmental practices for the recycling and disposal of wastes containing polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) listed under the Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants. Updated / UNEP, 2017 [Electronic resource]. – Mode of access: http://chm.pops.int/Implementation/NIPs/Guidance/GuidanceonBATBEPfortherecyclingofPBDEs/tabid/3172/Default.aspx. – Date of access: 15.03.2020.
14. Technical guidelines on the environmentally sound management of wastes consisting of, containing or contaminated with hexabromodiphenyl ether and heptabromodiphenyl ether, or tetrabromodiphenyl ether and pentabromodiphenyl ether or decabromodiphenyl ether. Addendum. Conference of the Parties to the Basel Convention on the Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes and Their Disposal. Fourteenth meeting. UNEP/CHW.14/7/Add.3. – Geneva, UNEP, 29 April–10 May 2019.
15. Draft Guidance on Sampling, Screening and Analysis of Persistent Organic Pollutants in Products and Articles. Relevant to substances listed in Annexes A, B and C of the Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants from 2009 to 2015, 2017. – 147 p.
16. Об объемах сбора и использования вторичных материальных ресурсов, размерах и направлениях расходования средств, полученных от производителей и поставщиков в 2018 г. ГУ «Оператор вторичных материальных ресурсов». Отчет за 2018 г. [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://vtoroperator.by/sites/default/files/operator_2018.pdf. – Дата доступа: 07.03.2020.
17. Кухарчик, Т. И. Новые стойкие органические загрязнители в Беларуси: методические аспекты оценки запасов полибромдифениловых эфиров / Т. И. Кухарчик, С. В. Какарека, Т. Л. Лапко // Природные ресурсы. – 2014. – №. 2. – С. 119–125.
18. Draft guidance for the inventory of polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) listed under the Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants / UNEP, UNIDO, UNITAR, 2017. – 105 p.
19. Статистический ежегодник – 2019. Национальный статистический комитет Республики Беларусь [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://www.belstat.gov.by/upload/iblock/35d/35d07d80895909d7f4fdd0ea36968465.pdf. – Дата доступа: 05.03.2020.
20. Кухарчик, Т. И. Образование отходов электронного и электротехнического оборудования, потенциально содержащих полибромдифениловые эфиры, в Беларуси и проблемы их регулирования / Т. И. Кухарчик, В Д. Чернюк // Сахаровские чтения 2019 г.: экологические проблемы XXI века: материалы 19й междунар. науч. конф., Минск, 23–24 мая 2019 г. / Междунар. гос. экологич. инт им. А. Д. Сахарова БГУ: А. Н. Батян [и др.]; под ред. дра ф.м. н., проф. С. А. Маскевича, дра с.х. н., проф. С. С. Позняка. – Минск: ИВЦ Минфина, 2019. – Ч. 3. – С. 63–66.
21. Forti, V. Ewaste Statistics: Guidelines on Classifications, Reporting and Indicators, second edition / V. Forti, C. P. Baldé, R. Kuehr. – Bonn, Germany: United Nations University ViE – SCYCLE, 2018. – 72 p.
22. Recycling rate of ewaste. Retrieved from Eurostat your key to European statistics. EUROSTAT, 2017 [Electronic resource]. – Mode of access: http://ec.europa.eu/eurostat/web/waste/recyclingrateofewaste. – Date of access: 13.03.2020.
23. Regional Ewaste Monitor: East and South Asia / S. Honda, S.K. Deepali, R. Kuehr. – Edition 1. – Bonn, Germany: United Nations University ViE – SCYCLE, 2016. – 109 p.
24. Waste over Time – World [Electronic resource]: Van Straalen V.M., Forti V., Baldé C.P., The Hague, The Netherlands: Statistics Netherlands (CBS)., 2017. – Mode of access: https://github.com/Statistics-Netherlands/wot-world. – Data of access: 23.03.2020.
25. Electrical and Electronic Equipment in France. Summary, 2014 [Electronic resource]. – Mode of access: https://www.ademe.fr/sites/default/files/assets/documents/eeedonnees2014_8584_env2.pdf. – Data of access: 17.03.2020.
26. RAPPORT ANNUEL D’ACTIVITÉ, 2016 [Electronic resource]. – Mode of access: https://cdn2.hubspot.net/hubfs/2220369/ecologicradeeemenagersprofessionnels 2016.pdf. – Data of access: 21.03.2020.
27. Регионы Республики Беларусь. Национальный статистический комитет республики Беларусь. Стат. сб., т. 1, 2019 [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://www.belstat.gov.by/upload/iblock/7a5/7a56006966ab801b8f3e2822d1be313e.pdf. – Дата доступа: 20.03.2020.
28. RoHS regulated substances in mixed plastics from waste electrical and electronic equipment. Analysis of PolyBrominated Biphenyl Ethers (PBDEs) in Selected UK / P. A. Wäger [et al.] // Environmental Science Technology. – 2012. Vol. 46, iss. 2. – P. 628–635.
29. Analysis of PolyBrominated Biphenyl Ethers (PBDEs) in Selected UK Waste Streams: PBDEs in waste electrical and electronic equipment (WEEE) and end of life vehicles (ELV) / James Peacock [et al.]. – Defra, 2012. – 60 p.
30. WEEE plastic and brominated flame retardants. A report on WEEE plastic recycling / Priti Mahesh [et al/] // Toxics Linc, EMPA, Schweizerische Eidgenossenschaft, World resources forum (WRF), Sustainable recycling industries, 2016. – 54 p.
31. Characterization of brominated flame retardants from ewaste components in China / D. Yu [et al.] // Waste Management. – 2017. – Vol. 68. – P. 498–507.
32. Waste Electrical & Electronic Equipment (WEEE). European Commission, 2017 [Electronic resource]. – Mode of access: http://ec.europa.eu/environment/waste/weee/data_en.htm. – Data of access: 25.03.2020.
33. Waste electrical and electronic equipment management and Basel Convention compliance in Brazil, Russia, India, China and South Africa (BRICS) nations / S. Ghosh [et al.] // Waste Managenment & Research. – 2017. – Vol. 34. – P. 693707.
34. Magalini, F., eWaste in Latin America. Statistical analysis and policy recommendations / F. Magalini, R. Kuehr, C. P. Baldé // United Nations University Institute for the Advanced Study of Sustainability (UNUIAS), 2015. – GSMA. – 37 p.
35. Sustainable EWaste Management in Asia: Analysis of Practices in Japan, Taiwan and Malaysia / M. I. Rasnan [et al.] // Journal of Environmental Assessment Policy and Management. – 2016. – Vol. 18, iss. 4, № 1650023. – P. 1–23.
36. Awasthi, A. K. Management of electrical and electronic waste: A comparative evaluation of China and India / A. K. Awasthi, J. Li // Renewable and Sustainable Energy Reviews. – 2017. – Vol. 76. – P. 434–447.
37. Кухарчик, Т. И. Регулирование обращения с полибромдифениловыми эфирами в Беларуси и других странах / Т. И. Кухарчик, В. Д. Чернюк, М. И. Козыренко // Природопользование. – 2019. – № 1. – С. 135–148.
##reviewer.review.form##
Для цытавання:
Чарнюк У.Д., Кухарчык Т.I. Палімерныя адходы, якія патэнцыяльна ўтрымліваюць браміраваныя антыпірэны: аб’ёмы ўтварэння, тэрытарыяльнае размеркаванне, другасная перапрацоўка ў Беларусі. Прыродныя рэсурсы. 2020;(2):115-124.
For citation:
Chernyuk V.D., Kukharchyk T.I. Plastic wastes potentially containing brominated flame retardants: volumes, spatial distribution and recycling in Belarus. Natural resources. 2020;(2):115-124. (In Russ.)