Прасторава-часавыя тэндэнцыі перамяшчэння цыклонаў рознага генезісу, якія аказваюць уплыў на гідраметэаралагічныя ўмовы тэрыторыі Беларусі
Анатацыя
Праведзена тыпізацыя цыклонаў, якія фарміруюцца ў Атлантыка-Еўрапейскім сектары і вызначаюць гідраметэаралагічныя ўмовы тэрыторыі Беларусі, зроблены разлікі характарыстык цыклонаў і іх трэндаў. Устаноўлена павелічэнне колькасці дзён з поўночна-атлантычнымі цыклонамі і нязначнае – з паўднёвымі. Улетку адзначаецца зніжэнне колькасці дзён з цыкланічнай дзейнасцю. Паказана набліжэнне траекторый цыклонаў да межаў Беларусі ўзімку, што ўзмацняе ацяпляльны ўплыў на надвор’е ў Беларусі.
Ключ. словы
Аб аўтарах
I. C. ДаніловічБеларусь
Мінск
В. Ф. Логінаў
Беларусь
Мінск
I. В. Буякоў
Беларусь
Мінск
Спіс літаратуры
1. Полищук, А. И. Особенности погодных условий в Беларуси 15 марта 2013 года, обусловленные южным циклоном Хавьер / А. И. Полищук, Л. Н. Паращук // Экологич. вестн. – 2014. – № 4 (30). – С. 84–87.
2. Davis, R. Synoptic climatology of Atlantic coast North-Easters / R. Davis, G. Demme, R. Dolan // Int. J. Climatol. – 1993. – N 13(2). – P. 171–189.
3. Blender, R. Identification of cyclone track regimes in the North Atlantic / R. Blender, K. Fraedrich, F. Lunkeit // Q. J. R. Meteorol. Soc. – 1997. – N 123(539). – Р. 727–741.
4. Wernli, H. Surface cyclones in the ERA-40 dataset (1958–2001): Part I: Novel identification method and global climatology / H. Wernli, C. Schwierz // J. Atmos. Sci. – 2006. – N 63(10) – Р. 2486–2507.
5. Horvath. K. Classification of cyclone tracks over the Apennines and the Adriatic Sea / K. Horvath, Y. L. Lin, B. IvancanPicek // Monthly Weather Review. – 2008. – N 136 – P. 2210–2227.
6. A new classification scheme of European cyclone tracks with relevance to precipitation / M. Hofstatter [et al.] // Water Res. – 2016. – N 52. – P.7086–7104.
7. Дзердзеевский, Б. Л. Типизация циркуляционных механизмов в Северном полушарии и характеристика синоптических сезонов / Б. Л. Дзердзеевский, З. М. Курганская, З. М. Витвицкая. – Л.: Гидрометеоиздат, 1946. – 80 с.
8. Кричак, О. Г. Синоптическая метеорология. – Л.: Гидрометеоиздат. – 1956. – 530 с.
9. Вительс, Л. А. Месячные, сезонные и годовые характеристики барико-циркуляционного режима европейского естественного синоптического района 1900–1964 гг. / Л. А. Вительс. – Л.: Гидрометеоиздат, 1965 – 128 с.
10. Хандожко, Л. А. Типовые траектории штормовых циклонов для северо-запада ЕТС / Л. А. Хандожко // Тр. Ленинград. гидрометеорол. ин-та. – 1964. – № 22. – С. 54–61.
11. Хандожко, Л. А. Региональные синоптические процессы / Л. А. Хандожко. Л.: Изд-во ЛГМИ. – 1988. – 103 с.
12. Логинов, В. Ф. Колебания общей увлажненности северо-западной Европы и их связь с атмосферной циркуляцией / В. Ф. Логинов // Природопользование. – 1997. – № 2. – С. 26–30.
13. Логинов, В. Ф. Радиационные факторы и доказательная база современных изменений климата / В. Ф. Логинов. – Минск: Беларус. навука. – 2012. – 266 с.
14. Логинов, В. Ф. Опасные метеорологические явления на территории Беларуси / В. Ф. Логинов, А. А. Волчек, И. Н. Шпока. – Минск: Беларус. навука. – 2010. – 130 с.
15. Логинов, В. Ф. Изменение климата, экстремальных погодных и климатических явлений и их связь с типами циркуляции атмосферы Северного полушария по Б. Л. Дзердзеевскому / В. Ф. Логинов, Ю. А. Бровка, В. С. Микуцкий // Природопользование. – 2013. – № 23. – С. 5–10.
16. Логинов, В. Ф. Изменение климата Беларуси: причины, последствия, возможности регулирования / В. Ф. Логинов, С. А. Лысенко, В. И. Мельник. – Минск: Энциклопедикс, 2020. – 264 с.
17. Сумак, Е. Н. Особенности перемещения циклонов над Беларусью в современный климатический период / Е. Н. Сумак, И. Г. Семёнова // Природные ресурсы. – 2017. – № 2. – С. 101–109.
18. Сумак, Е. Н. Циклоническая активность и повторяемость опасных явлений погоды над территорией Беларуси / Е. Н. Сумак, И. Г. Семёнова // Вестн. БГУ. География. Геология. – 2019. – № 2. – С. 79–93.
19. Winter cyclone frequency and following freshet streamflow formation on the rivers in Belarus / I. Partasenok [et al.] // Environ. Res. Lett. – 2014. – N 9. – Р. 1–16.
20. Factors contributing to the development of extreme North Atlantic cyclones / J. G. Pinto [et al.] // Climate Dynamic. – 2009. – N 32. – P. 711–737.
21. Comparing cyclone life cycle characteristics and their interannual variability in different reanalyses / N. Tilinina [et al.] // J. Climate. – 2013. – N 26. – P. 6419–6438.
22. Intercomparison of extra-tropical cyclone activity in nine reanalysis datasets / X. L. Wang [et al.] // Atmos. Res. – 2016. – N 181. – P. 133–153.
23. Chang, E. K. M. Northern hemisphere winter storm track trends since 1959 derived from multiple reanalysis datasets / E. K. M. Chang, A. M. W. Yau // Climate Dynamic. – 2016 a. – N 47. – P. 1435–1454.
24. Review on winds, extratropical cyclones and their impacts in Northern Europe and Finland / H. Gregow [et al.]. Finnish Meteorological Institute. – Helsinki, Report, 2020. – 36 p.
25. On cyclonic tracks over the eastern Mediterranean / H. A. Flocas [et al.] // J. Climatol. – 2010. – N 23. – P. 5243–5257.
26. Cycline causing windstorms in the Medeterranean: chatacteristics, trends and links to large-scale patterns / K. M. Nissen [et al.] // Natural Hazards, Earth System Science. – 2010. – N 10. – P. 1379–1391.
27. Climatological aspects of explosive cyclones in the Mediterranean / J. Kouroutzoglou [et al.] // Int. J. Climatol. – 2011. – N 31. – P. 1785–1802.
28. Degirmendžić, J. Activity of Mediterranean lows over Poland versus upper and middle tropospheric circulation / J. Degirmendžić, K. M. Kożuchowski // Prazy Geografichny. – 2016. – N LXI, 1–2. – P. 30.
29. Hofstätter, M. Vb cyclones synchronized with the Arctic & North Atlantic Oscillation / M. Hofstätter, G. Blöschl // J. Geophys. Res.: Atmos. – 2019. – N 124. – P. 3259–3278.
30. Probability distributions for cyclones and anticyclones from the NCEP/NCAR reanalysis data and the INM RAS climate model / M. G. Akperov [et al.] // Izv. Atmos. Ocean. Phys. – 2007. – N 43(6). – Р. 705–712.
31. Bardin, M. Y. North-Atlantic Oscillation and Synoptic Variability in the European-Atlantic Region / M. Y. Bardin, M. G. Akperov // Izv. Akad. Nauk, Fiz. Atmos. Okeana. – 2005. – N 41. – P. 147–157.
32. The NCEP/NCAR 40-year reanalysis project / E. Kalnay [et al.] // Bull. Amer. Meteor. Soc. – 1996. – N 77. – P. 437–470.
33. Hersbach, H. The ERA5 global reanalysis / H. Hersbach, B. Bell, P. Berrisford // Q. J. R. Meteor. Soc. – 2020. – N 146. – P. 1999–2049.
34. Ulbrich, U. Extra-Tropical Cyclones in the Present and Future Climate: A Review / U. Ulbrich, G. C. Leckebusch, J. G. Pinto // Theor. Appl. Climatol. – 2009. – N 96. – P. 117–131.
35. Sepp, M. Frequency of circulation patterns and air temperature variations in Europe / M. Sepp, J. Jaagus // Boreal Environ. Res. – 2002. – N 7. – Р. 273–280.
36. Данилович, И. С. Экстремальные проявления в режиме увлажнения на территории Беларуси в условиях трансформации климата / И. С. Данилович, Н. Г. Пискунович // Вестн. БГУ. География. Геология. – 2021. – № 2. – С. 32–44.
37. Мельник, В. И. Изменения количества и вида атмосферных осадков в холодный период на территории Беларуси в условиях современного потепления климата / В. И. Мельник, И. В. Буяков, В. Д. Чернышов // Природные ресурсы. – 2019. – № 2. – С. 44–51.
38. Табальчук, Т. Г. Анализ пространственно-временных изменений температуры воздуха на территории Беларуси / Т. Г. Табальчук // Природопользование. – 2016. – № 30. – С. 24–32.
##reviewer.review.form##
Для цытавання:
Даніловіч I.C., Логінаў В.Ф., Буякоў I.В. Прасторава-часавыя тэндэнцыі перамяшчэння цыклонаў рознага генезісу, якія аказваюць уплыў на гідраметэаралагічныя ўмовы тэрыторыі Беларусі. Прыродныя рэсурсы. 2022;(2):16-23.
For citation:
Danilovich I.S., Loginov V.F., Buyakov I.V. Spatio-temporal trends in the movement of cyclones of various origins that affect the hydrometeorological conditions of the territory of Belarus. Natural resources. 2022;(2):16-23. (In Russ.)