УПЛЫЎ ДЫЯКСІДУ СЕРЫ НА ПРЫЗЕМНЫ АЗОН У БЕЛАРУСІ

   Прыведзены звесткі пра антрапагеннае забруджванне паветра дыяксідам серы ў Беларусі, пра яго ўплыў на фарміраванне назіраемай канцэнтрацыі прыземнага азону. Задача вырашалася з дапамогай пабудовы ўраўнення рэгрэсіі, апраксімуючага залежнасць канцэнтрацыі прыземнага азону ад метэаралагічных умоў і прэкурсараў азону. Прысутнасць дыяксіду серы ў гарадскім паветры прыводзіць да зніжэння канцэнтрацыі прыземнага азону за кошт звязвання дыяксіду азоту. Менавіта фатоліз апошняга з’яўляецца крыніцай атамарнага кіслароду і наступнай генерацыі азону. Даследавана асаблівасць ураўнення рэгрэсіі, калі ўлік фактару, адмоўна ўплываючага на прыземны азон, часам прыводзіць да павелічэння яго разлічаных канцэнтрацый.

1. Божкова, В. В. Флуктуации поля приземного озона в Беларуси, обусловленные метеорологическими условиями и антропогенным загрязнением воздуха / В. В. Божкова, А. М. Людчик, Е. А. Мельник // Природные ресурсы. – 2020. – № 1. – С. 81–90.

2. Kinetics and mechanism of heterogeneous oxidation of sulfur dioxide by ozone on surface of calcium carbonate / L. Li [et al.] // Atmospheric Chemistry and Physics, European Geosciences Union. – 2006. – Vol. 6, N 9. – P. 2453–2464.

3. Wilson Wm. E., Jr. A Study of Sulfur Dioxide in Photochemical Smog / Wm. E. Wilson Jr., Arthur Levy, D. B. Wimmer // Journal of the Air Pollution Control Association. – 1972. – Vol. 22, N 1. – P. 27–32. DOI: 10.1080/00022470.1972.10469605

4. Multiple Regression Analysis of Ground level Ozone and its Precursor Pollutants in Coastal Mega City of Mumbai, India / S. A. Marathe [et al.] // MOJ Eco. Environ. Sci. – 2017. – Vol. 2, N 6. – P. 00041. DOI: 10.15406/mojes.2017.02.00041

5. Environmental monitoring of surface ozone and other trace gases over different time scales: chemistry, transport and modeling / R. Venkanna [et al.] // Int. J. Environ. Sci. Technol. – 2015. – Vol. 12. – P. 1749–1758. DOI 10.1007/s13762-014-0537-8

6. Sharma, R. C. Influence of Oxides of Nitrogen, Carbon Monoxide and Sulpher Dioxide on Surface Ozone Level in Different Meteorological Seasons in Haryana State, Northern India / Ram Chhavi Sharma, Niharika Sharma // Amer. J. Environ. Protection. – 2017. – Vol. 5, N 1. – P. 1–8. URL: https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.1057.7111&rep=rep1&type=pdf

7. Scientific Assessment of Ozone Depletion: World Meteorological Organization Global Ozone Research and Monitoring Project–Report. – 2018. – N 58. – 590 p.

8. Spatial and temporal distribution of NO₂ and SO₂ in Inner Mongolia urban agglomeration obtained from satellite remote sensing and ground observations / C. Zheng [et al.] // Atmospheric Environ. – 2018. DOI: 10.1016/j.atmosenv.2018.06.029

9. Özden, Ö. Atmospheric Concentrations of Inorganic Pollutants (NO₂, SO₂ and Ozone) in Eskisehir: Spatial and Vertical Variations, Weekday­Weekend Differences / Özlem Özden Üzmez // Anadolu University Journal of Science and Technology A – Applied Sciences and Engineering. – 2018. – Vol. 19, N 2. – P. 523–535. DOI: 10.18038/aubtda.376520

10. Al-Jeelani, H. A. Diurnal and Seasonal Variations of Surface Ozone and Its Precursors in the Atmosphere of Yanbu, Saudi Arabia / H. A. Al­Jeelani // Journal of Environmental Protection. – 2014. – Vol. 5, N 5. – P. 408–422. DOI: 10.4236/jep.2014.55044

11. Influence of atmospheric particulate matter on ozone in Nanjing, China: Observational study and mechanistic analysis / Y. W. Qu [et al.] // Adv. Atmos. Sci. – 2018. – Vol. 35, N 11. – P. 1381–1395. DOI: 10.1007/s00376-018-8027-4

12. Статистическая оценка антропогенного воздействия на приземный озон / А. М. Людчик [и др.] // Природные ресурсы. – 2015. – № 1. – С. 95–105.

13. Sillman, S. Tropospheric ozone, smog and ozone­NOx­VOC sensitivity / S. Sillman // Treatise in Geochemistry. – 2003. – Vol. 9. – P. 407–431.

14. Причины «странного» поведения приземного озона в апреле 2019 г. / В. В. Божкова [и др.] // Природные ресурсы. – 2021. – № 2. – С. 94–103.

15. Bozhkova, V. V. Influence of meteorological conditions on urban air pollution / V. V. Bozhkova, A. M. Liudchik, S. D. Umreika // Acta Geographica Silesiana. – 2020. – Vol. 14, N 4. – P. 5–21.